H liminal στο Advanced Research Seminar on Audio Description (ARSAD)
Κάθε δύο χρόνια η Βαρκελώνη φιλοξενεί το μεγαλύτερο στον κόσμο συνέδριο για την Ακουστική Περιγραφή μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε η Anna Matamala, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Universitat Autònoma de Barcelona. Φέτος η liminal ήταν εκεί δίνοντας το παρόν ανάμεσα στα μεγαλύτερα ονόματα της Ακουστικής Περιγραφής!
Τι είναι το ARSAD
Κάθε δύο χρόνια, μια δυναμική κοινότητα ερευνητών, εκπροσώπων του κλάδου, εκπαιδευτών, εκπαιδευομένων, χρηστών, επαγγελματιών, ραδιοτηλεοπτικών φορέων, υπευθύνων χάραξης πολιτικής, κοινωνικών ακτιβιστών, πολιτιστικών διαχειριστών και οποιουδήποτε ενδιαφέρεται για την ακουστική περιγραφή (ΑΠ) συναντιέται για να κάνει έναν απολογισμό του παρελθόντος, του παρόντος και, κυρίως, του μέλλοντος αυτής της υπηρεσίας πρόσβασης. Άνθρωποι από όλον τον κόσμο για τρεις μέρες μοιράζονται ό,τι πιο φρέσκο συνέβη, συμβαίνει ή πρόκειται να συμβεί στην Ακουστική Περιγραφή: ακαδημαϊκές έρευνες, πειραματικές εφαρμογές, καλές πρακτικές και τις τελευταίες εξελίξεις σε θεωρητικό και πρακτικό πλαίσιο.
Η παρουσία μας εκεί γέμισε τη φαρέτρα μας με νέα εργαλεία και μεθοδολογίες για την προσβασιμότητα σε μουσεία και χώρους τέχνης, νέες προσεγγίσεις στη δημιουργία προσβασιμότητας σε ζωντανά και μη θεάματα, πειραματικά μοντέλα και εφαρμογές από τον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης που ήταν και ο κεντρικός θεματικός άξονας του φετινού συνεδρίου.
Τι ξεχωρίσαμε στο ARSAD
Σίγουρα η ομιλία της Καθηγήτριας του Surrey Sabine Braun έδωσε τον τόνο για τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στο πεδίο της Ακουστικής Περιγραφής. Εντοπίζεται πράγματι μια τεράστια βελτίωση στην ποσότητα του έργου που μπορεί να παραχθεί αλλά με αμφίβολα αποτελέσματα σχετικά με την ποιότητά του. Με παραδείγματα και διαφορετικά μοντέλα εφαρμογών κατέδειξε τις αδυναμίες των εργαλείων ειδικά στα ζωντανά θεάματα και στις streaming πλατφόρμες, αλλά και στο περιεχόμενο που υπάρχει καθημερινά διαθέσιμο από απλούς χρήστες (βίντεο και εικόνες χρηστών).
Ωστόσο, όπως πολύ εύστοχα σημειώθηκε και από τον Matthew Kaplowitz της Bridge Multimedia, “η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι σαν ένα παιδί: δε γνωρίζει τίποτα, αλλά μπορεί να μάθει πολύ εύκολα”. Με μία εξαιρετική εισήγηση σχετικά με το prompting AI, μας έδωσε μια εικόνα της βοήθειας που μπορεί να παράσχει ένα τέτοιο εργαλείο σε επείγουσες καταστάσεις, όπου η ανθρώπινη επεξεργασία των δεδομένων μπορεί να πάρει υπερδιπλάσιο χρόνο και άρα να μην καταφέρει να φτάσει στον στόχο της.
Στη χρήση της και στα διλήμματα που αυτή φέρει αναφέρθηκε και ο Joel Snyder, πρωτοπόρος της Ακουστικής Περιγραφής και ίσως ο πιο σημαντικός και έμπειρος επαγγελματίας του κλάδου, στην εισήγησή του.
Ο Joel Snyder προσκλήθηκε από τη liminal στην Αθήνα το 2019 στο πλαίσιο του προγράμματος "Η Εικόνα σε λέξεις: 11 ημέρες για την Ακουστική Περιγραφή". Μάθετε περισσότερα εδώ.
Μεταξύ άλλων, λειτουργώντας και ο ίδιος ως voice talent για τις εκφωνήσεις των ακουστικών περιγραφών, ανέδειξε με πολύ γλαφυρό τρόπο τις διαφορές στις αποχρώσεις αλλά και στην ικανότητα της ανθρώπινης φωνής να ακολουθήσει μια ροή αφήγησης, έναντι στα μοντέλα συνθετικών φωνών που έχουν αναπτυχθεί, αλλά ακόμα δε φτάνουν το επίπεδο της λεπτής ευαισθησίας μιας ανθρώπινης φωνής.
Πέρα όμως από την χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, άνοιξε και ένας τεράστιος διάλογος σε σχέση με εφαρμοσμένα και πειραματικά μοντέλα Ακουστικής Περιγραφής, μεθοδολογίες και προσεγγίσεις που εξερευνούν τα όρια αντικειμενικότητας και υποκειμενικότητας, που έρχονται πιο κοντά σε εξατομικευμένες λύσεις που απαντούν στις ανάγκες των χρηστών αλλά και εφαρμογές που υποβοηθούν την πρόσβαση του χρήστη στο περιεχόμενο μέσω άλλων οδών. Τέτοιες ήταν οι εισηγήσεις των
- Jessica Beale για τις διαφορετικές προσεγγίσεις στην Ακουστική Περιγραφή κατά την ξενάγηση ατόμων με οπτική αναπηρία στον Βοτανικό Κήπο του Λονδίνου,
- Mariana J. López για τη Βελτιωμένη Ακουστική Περιγραφή που δίνει βάση στη μετάβαση από μία οπτική σε μία ακουστική εμπειρία κατά την παρακολούθηση μιας ταινίας
- María José García-Vizcaíno που μέσα από το συναρπαστικό Blue Project Description εξερευνά την πρόσβαση ως συνεργασία και συζήτηση, καθώς και ως δυνατότητα δημιουργίας μιας στενής σύνδεσης σε αντίθεση με την αντιμετώπισή της ως μια απλή υπηρεσία που πρέπει να παρέχεται στην κοινότητα των ατόμων με οπτική αναπηρία.
Σε αυτήν την κατεύθυνση παρουσιάστηκαν και μελέτες που αναδεικνύουν τη θετική διάσταση της χρήσης της Ακουστικής Περιγραφής στα επίπεδα κατανόησης και συμπερίληψης ομάδων πέραν των ατόμων με οπτική αναπηρία. Με πολύ ενδιαφέρον κινήθηκαν σε αυτήν την κατεύθυνση ήταν οι εισηγήσεις των:
- Iwona Mazur για τη βελτίωση των συνθηκών θέασης στο ευρύ κοινό,
- Francesca Carpenedo για την παρουσίαση ταινιών με ΑΠ σε δομές για υπερήλικους
- Maria Andreea Deleanu για την προσαρμογή ταινιών μέσω της μεθοδολογίας της ΑΠ με στόχο την ομαλότερη και πιο ευχάριστη εμπειρία θέασης για νευροδιαφορετικά άτομα.
Προσβασιμότητα στη Βαρκελώνη
Σε συνδυασμό με αυτά, ήρθαμε σε επαφή με οργανισμούς της Καταλονίας που ασχολούνται εκτεταμένα με την Ακουστική Περιγραφή και είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε προσβάσιμη παράσταση και να συζητήσουμε ορισμένα φλέγοντα ζητήματα για τη δημιουργία των σεναριών ΑΠ στο θέατρο, καθώς επίσης και για τις συνθήκες της ζωντανής αφήγησης.
Εν όψει της εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Πράξης Προσβασιμότητας (European Accessibility Act) στις 28 Ιουνίου 2025, επιτέλους πολυαναμενόμενες αλλαγές σχετικά με την προσβασιμότητα στα οπτικοακουστικά μέσα πρόκειται να λάβουν χώρα στο επόμενο διάστημα. Από πλευράς μας, καλωσορίζουμε την επερχόμενη αύξηση της ποσότητας των διαθέσιμων προϊόντων και δεσμευόμαστε να διατηρήσουμε την ποιότητα των υπηρεσιών μας στο ίδιο – αν όχι σε ανώτερο – επίπεδο.