Μια liminal εμπειρία | της Μαρίας Θρασυβουλίδη

Πριν από κάποιους μήνες καταργήθηκε πια η διάταξη του ΠΔ 370/1983 που δεν επέτρεπε σε άτομα με αναπηρία να εκπαιδευτούν ως ηθοποιοί στις ανώτερες δραματικές σχολές της χώρας. Ωστόσο, μετράμε μέρες από την κατάληψη στο Εθνικό Θέατρο, το οποίο αρνήθηκε την εξέταση στις εισαγωγικές του εξετάσεις ενός υποψηφίου με αναπηρία επικαλούμενο τον εν λόγω νόμο, η άρση του οποίου τελικά αφορούσε μόνο στις ιδιωτικές σχολές και όχι στις κρατικές.

Μέσα σε αυτόν τον παραλογισμό, υπάρχουν εκείνοι που διαμαρτύρονται, εκείνοι που σιωπούν, αλλά και εκείνοι που επιλέγουν με το δικό τους τρόπο να συνεισφέρουν με ό,τι μπορούν. Στους τελευταίους συγκαταλέγεται και η liminal, μία ομάδα ανθρώπων που αντιμετωπίζουν το ζήτημα της προσβασιμότητας στην τέχνη και τον πολιτισμό με τρόπο δραστικό. Έχοντας χρόνια εμπειρίας πάνω σε θέματα που αφορούν  τον πολιτισμό αλλά και τους ανθρώπους με αναπηρία, η liminal αποφάσισε να σχεδιάσει ένα διήμερο προσομοίωσης δραματικής σχολής για ΑμεΑ και μη. Στόχος τους ήταν ακριβώς αυτός: ελλείψει δυνατότητας εισαγωγής τους σε μία δραματική σχολή, άτομα με αναπηρία  θα μπορούσαν για δύο συναπτές μέρες να παρακολουθήσουν μαθήματα που διδάσκονται στις σχολές από δασκάλους με εμπειρία και γνώση και να κατανοήσουν τους κανόνες και τον τρόπο λειτουργίας μίας σχολής στην καθημερινότητά της.

Φυσικά, δύο ημέρες μπορεί να μην είναι πολλές, ήταν όμως αρκετές για να πάρει κανείς μία ιδέα του κλίματος που επικρατεί σε ένα πρώτο έτος δραματικής σχολής. Ο ενθουσιασμός, ο αυθορμητισμός, η δημιουργικότητα στο ζενίθ τους. Τα μαθήματα, που είναι πράγματι αυτά που θα βρίσκαμε και στο ωρολόγιο πρόγραμμα μιας δραματικής σχολής, έχουν σχεδιαστεί με τρόπο που να μπορούν να τα ακολουθήσουν όλοι και να προχωρά ο καθένας με το δικό του ρυθμό. Το πολύ ενδιαφέρον εδώ, είναι ότι οι εισηγητές δεν προσαρμόζουν τις ασκήσεις σε σχέση με τις τόσο διαφορετικές αναπηρίες που υπάρχουν στην αίθουσα, αλλά αφήνουν την ελευθερία αλλά και την ευθύνη τού συμμετέχοντα να μπει σε αυτό που του προτείνεται με το δικό του τρόπο. Οι οδηγίες είναι απλές και κατανοητές κι από κει και πέρα ο καθένας έχει την ευκαιρία να τις προσαρμόσει στις δικές του δυνατότητες, όπως εξάλλου γίνεται και στην πραγματικότητα. Η εκπαιδευτική διαδικασία είναι ένα ταξίδι, ο καθένας φτάνει στο δικό του χρόνο κι από τα δικά του μονοπάτια.

Πράγματι, σε αυτές τις δύο μέρες έγινε πολλή δουλειά στο σώμα, στη φωνή, στην κατανόηση των λειτουργιών του ηθοποιού τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Οι εκπαιδευτές έδιναν εργαλεία προς επεξεργασία και καλούσαν τους συμμετέχοντες να δουλέψουν ομαδικά και βήμα βήμα να τα ενσωματώσουν. Η ομάδα ήταν εξαρχής έτοιμη να ανοιχτεί και να μοιραστεί κι αυτό έδωσε μία διαφορετική επιτάχυνση στη διαδικασία. Σε πολλές στιγμές μάλιστα ήταν εκεί για να «σώσει» καταστάσεις ή να λειτουργήσει ως μοχλός. Μέσα σε δύο μέρες ήταν εντυπωσιακό να δει κανείς το μέγεθος της εμπιστοσύνης που χτίστηκε ανάμεσα σε αυτούς τους ανθρώπους και που τους επέτρεψε να μάθουν ο ένας από τον άλλον και να μπορούν να δώσουν τον καλύτερό τους εαυτό. Με τη σειρά του αυτό έδωσε τη δυνατότητα στους εκπαιδευτές να πάρουν πολλές φορές ρίσκα, να βγουν απ’ την πεπατημένη και να δοκιμάσουν κι οι ίδιοι πράγματα που κάποιες φορές μπορεί να μη λειτουργούσαν, αλλά είχαν αξία γιατί δοκιμάστηκαν.

Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα, ήταν επόμενο τόσο οι συμμετέχοντες όσο και οι εισηγητές να εκφράσουν μία μεγάλη επιθυμία για συνέχεια αυτής της πρωτοβουλίας που σε αυτή τη φάση έγινε με τη στήριξη του δήμου Χαλανδρίου στο πλαίσιο του Our Festival 3, που διοργάνωσε η Oμάδα Συλλογικού Πολιτισμού “Εμείς”, και για το λόγο αυτό δεν μπορεί να προχωρήσει και πέραν του διημέρου. Η ενσωμάτωση και η δουλειά σε μικτές ομάδες δεν είναι μία πολυτέλεια όμως, είναι ένα ζητούμενο για τον ίδιο τον πλούτο που θα φέρει στο χώρο του πολιτισμού. Ο άνθρωπος με αναπηρία δεν είναι μόνο αυτό, μπορεί να είναι και performer και χίλια άλλα πράγματα που στην Ελλάδα συνήθως δεν τους επιτρέπουμε να είναι, όμως τα εμπόδια δεν είναι στην πραγματικότητα οργανικά, είναι πολύ περισσότερο κοινωνικά.

Αλλά εκεί που υπάρχουν πολλές φωνές, η διαδικασία γίνεται πιο πλούσια, αποκτά πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον και μας χωρά όλους. Η δυσκολία έγκειται πάντα στο να ανοίξουμε νέους δρόμους επικοινωνίας εκεί όπου οι παλιότεροι, οι συνηθισμένοι δε μας εξυπηρετούν. Και σε αυτό το κομμάτι είναι σημαντικό να αποδεχτούμε ότι θα χρειαστεί να ξαναγίνουμε για λίγο παιδιά, να μάθουμε ξανά κάποια πράγματα ή κάποια ήδη μαθημένα να τα χρησιμοποιήσουμε διαφορετικά.

Μαρία Θρασυβουλίδη